پیرترین ستاره جهان کشف شد

ه نظر شما پیرترین ستاره جهان چندساله است؟ به تازگی یک گروه بین المللی از ستاره شناسان به سرپرستی آنا فربل از دانشگاه تگزاس در رصدخانه آستین مک دونالد، سن یک ستاره پیر را در کهکشان راه شیری ما ارزیابی کرده اند. به گفته این پژوهشگران سن این ستاره 2/13 میلیارد سال است که به راستی غیرطبیعی است. این اندازه گیری حد پایین تری را برای سن جهان ارائه می دهد و به ما کمک می کند تا از تاریخ شیمیایی کهکشان مان سردرآوریم.این گروه از فنون تاریخ سنجی واپاشی رادیواکتیو برای یافتن سن این ستاره با نام HE1523-0901 استفاده کردند. سن این ستاره بسیار نزدیک به عدد 7/13 میلیارد سال یعنی سن کل جهان است. فربل در این مورد می گوید؛ «این ستاره مدت کوتاهی پس از انفجار بزرگ متولد شده است.» وی می گوید؛ «نکته جالب آن است که به زحمت می توان سن یک ستاره را برآورد کرد، هرچند که می توانیم دریابیم آن ستاره هایی که به لحاظ شیمیایی پیر هستند، باید سن زیادی داشته باشند.»
چنین ستارگانی باید چندین نسل پیش از دیگر ستارگان (که کهکشان ما انباشته از آنهاست) متولد شده باشند.اخترشناسان تنها می توانند سن آن دسته از ستارگان پیر بسیار نایابی را به دقت برآورد کنند که دارای مقدار زیادی از انواع عنصرهای شیمیایی خاص و از جمله عنصرهای رادیواکتیو همانند توریم و اورانیوم باشند.همانند باستان شناسان که از کربن 14 و دیگر عنصرها برای تاریخ سنجی سنگواره های هزاران ساله زمین استفاده می کنند اخترشناسان نیز از عنصرهای رادیواکتیو موجود در ستارگان برای تعیین سن آنها کمک می گیرند، هرچند که در این مورد سن ستارگان به میلیون ها یا میلیاردها سال می رسد.فربل در این مورد می گوید؛ «شمار بسیار کمی از ستاره ها عنصرهای رادیواکتیو دارند، من به دنبال زیرگروه بسیار نادری از این گروه نایاب هستم. من به راستی به دنبال سوزنی در انبار کاه هستم.»فربل با استفاده از طیف نگار یکی از چهار تلسکوپ 2/8 متری مجموعه «تلسکوپ بسیار بزرگ» در رصدخانه جنوبی اروپا در شیلی اندازه گیری های بسیار دشواری را در مورد مقدار اورانیوم ستاره HE1523-0901 انجام داد. وی می گوید؛ «این ستاره تاکنون بهترین موردی است که تاریخ سنجی اورانیوم برای آن انجام شده است» و توضیح می دهد در حالی که اورانیوم پیش از این در دو ستاره دیگر نیز یافت شده است، فقط در یک مورد می توان سن دقیق ستاره را به این روش به دست آورد.HE1523-0901 توریم نیز دارد که یک عنصر رادیواکتیو دیگر است و برای تاریخ سنجی ستارگان به کار می آید. به گفته فربل، اورانیوم که نیمه عمرش 5/4 میلیارد سال است، نسبت به توریم ساعت بهتری است. نیمه عمر توریم 14 میلیارد سال است که در حقیقت این نیمه عمر از سن جهان نیز بیشتر است.اما اخترشناسان برای ارزیابی سن یک ستاره به جز عنصرهای رادیواکتیو همانند اورانیوم و توریم، به عنصرهای دیگری نیز نیاز دارند. فربل می گوید؛ «برای هر عنصر رادیواکتیو باید از یک عنصر دیگر موجود در ستاره به عنوان شاهد استفاده کرد. از آنجایی که وی چندین عنصر شاهد از این نوع را در ستاره یادشده یافت، توانست سن ستاره را به دقت تعیین کند. در این مورد یوروپیم، اسمیم و ایریدیم عنصرهای شاهد بودند. فربل توانست با ترکیب دو عنصر رادیواکتیو و سه عنصر شاهد یافت شده در یک ستاره از شش «ساعت کیهانی» استفاده کند. وی می گوید؛ «تاکنون برای هیچ ستاره دیگری بیش از یک ساعت کیهانی به کار نرفته بود. اما ما به یک باره با شش ساعت کیهانی در یک ستاره مواجه هستیم.»فربل و همکارانش با استفاده از این یافته های جدید می توانند به سرنخ های تازه ای در مورد ایجاد و تکامل عنصرهای شیمیایی در زمان بسیار کوتاهی پس از انفجار بزرگ بپردازند. این مشاهدات همچنین می تواند اطلاعات تجربی جدید و مهمی ارائه دهد. به گفته فربل؛ «ستارگانی همانند این ستاره آزمایشگاه های کیهانی ایده آلی برای بررسی سنتز هسته ای خواهند بود.»
منبع :Space flightnow.com