* آسمــــــان شــــــب *

در شگفتم من نمی پاشد ز هم دنیا چرا ؟!؟!

* آسمــــــان شــــــب *

در شگفتم من نمی پاشد ز هم دنیا چرا ؟!؟!

تعیین موضع بر سطح زمین

 

برای تعیین موضع هر مکان بر سطح زمین طول و عرض جغرافیایی آن مکان را  بیان می کنند . که طول جغرافیایی عبارت است از زاویه ی بین نصف النهار هر مکان با نصفالنهار مبدأ  که از گرینویچ انگلستان  می گذرد  و عرض جغرافیایی عبارت است از زاویه ی بین مداری که از هر مکان می گذرد با استوا  مثلاً شهر تهران در طول جغرافیایی 54 درجه و24 دقیقه ی شرقی و عرض جغرافیایی 35 درجه و 41 دقیقه ی شمالی واقع است .

تعیین موضع اجرام آسمانی بر کره ی آسمان

اگر در تصور کره ی زمین را تا هر اندازه که می خواهیم ادامه دهیم کره ای هم مرکز با زمین به دست می آید که محور آن امتداد محور زمین و استوای آن ( معدل النهار ) ادامه ی استوای زمین  است  بطوریکه بر امتداد قطبهای شمال و جنوب جغرافیایی می توان قطبهای شمال و جنوب  آسمانی را منظور  داشت .

 هر گاه ناظری از روی زمین به آسمان نگاه کند از نظر او کره ی آسمان همچون زمینه ای است که همه ی ستارگان از داخل بدان چسبیده اند . این کره شعاع معینی ندارد و می تواند تا بینهایت ادامه  یابد .اما در عین حال می توان برای هر ستاره  یک کره ی آسمانی  به مرکز زمین و شعاع فاصله ی ناظر و آن ستاره منظور داشت. بر روی کره ی آسمان نیز مانند زمین می توان مدار ها و نصفالنهار هایی را در نظر گرفت  .

الف ) مختصات افقی

برای تعیین موضع ستارگان گاهی از مختصاتی استفاده می شود که برای ناظرهای متفاوت در مکان های متفاوت ، فرق می کند و به آن مختصات افقی می گویند . در این مختصات به کمک دایره ی سطح افق  و دو زاویه می توان موقعیت اجرام آسمانی را تعیین کرد  در تصور دایره ی عظیمه ای را در نظر بگیرید که از سمت الرأس ( نقطه ای درست در بالای سر ناظر ) و یک ستاره معین می گذرد  به این دایره ، دایره ی قائم می گویند.زاویه ی بین دایره ی قائم یک ستاره و امتداد شمال و جنوب در یک مکان  را زاویه ی سمت ستاره و زاویه ای که بین ستاره و سطح افق در دایره ی قائم دیده می شود ارتفاع ستاره می گوییم .به کمک ارتفاع و سمت می توان موضع یک ستاره را تعیین کرد .اما باید توجه داشت که این مختصات برای ناظرهای متفاوت در مکانهای متفاوت ، تغییر می کند . همچنین با توجه به گردش زمین این مختصات در یک مکان در زمانهای متفاوت نیز تغییر می کند.

ب)  مختصات سماوی

برای مطالعه ی اجرام سماوی  دستگاه مختصات مناسب تر  دستگاهی است که در آن مختصات ستارگان تغییر نکند و  به مکان ناظر بستگی نداشته باشد.

فرض کنیم صفحه ی  دایره ی استوای  زمین را امتداد دهیم تا کره ی آسمان را قطع کند  . محل بر خورد این صفحه با کره ی اسمان دایره ی بزرگی است که استوای سماوی یا معدل النهار نامیده می شود .  هر گاه بر رو ی کره ی آسمان دایره هایی به موازات معدل النهار رسم کنیم   دایره هایی به دست می آید که به آنها مدار های میل یا دایره های روزانه می گوییم  . هر مدار یا دایره ی روزانه با یک زاویه  به نام " زاویه ی میل " مشخص می شود و این زاویه  همان زاویه ی بین مدار و استوای سماوی است ( نظیر عرض جغرافیایی  بر سطح زمین ) . به این تر تیب هر ستاره با توجه به مکان آن بر کره ی آسمان و دایره ی روزانه ای که بر آن واقع است با یک زاویه ی میل مشخص می شود.

فرض کنیم محور دوران زمین را امتداد دهیم تا کره ی آسمان  را در دو نقطه قطع کند . به این دو نقطه قطبهای شمال و جنوب کره ی آسمان می گوییم (ستاره ی جدی درست در نقطه ی قطب شمال کره ی آ سمان واقع است که به آن ستاره ی قطبی می گوییم ) . هر گاه دایره هایی بر کره ی آسمان رسم کنیم که از دو قطب شمال و جنوب کره ی آسمان بگذرد نظیر نصفالنهارهای روی سطح زمین ، دایره هایی بدست می اید که به آنها دایره های ساعتی  می گوییم  هر دایره ی ساعتی با یک زاویه به نام  " زاویه ی  بُعد "  مشخص می شود . زاویه ی بُعد عبارت است از زاویه ی بین یک دایره ی ساعتی بر کره ی آسمان با دایره ی ساعتی مبدأ ( دایره ی ساعتی مبدأ بر کره ی آسمان بنا به قرار داد دایره ای است که از نقطه ی اعتدال بهاری می گذرد و نقطه ی اعتدال بهاری نقطه ای است که خورشید روز اول بهار در آن قرار دارد .)  زاویه ی بُعد از نقطه ی اعتدال بهاری به سمت مشرق اندازه گیری می شود  و واحد اندازه گیری آن به جای درجه ساعت می باشد . یعنی 360 درجه معادل 24 ساعت  و هر ساعت معادل 15 درجه است . اجزای ساعت دقیقه و ثانیه هستند .

                         

 

           منبع:وبلاگ نجوم و اختر شناسی

نظرات 2 + ارسال نظر
مهرک جمعه 19 مهر‌ماه سال 1387 ساعت 21:09 http://www.faslebigarari.blogfa.com

سلام
خیلی عالیه
یه سری هم به وب من بزن
بای تا های

رامین یکشنبه 26 آبان‌ماه سال 1392 ساعت 15:43

سلام
دایره اعتدال تهران در حال حاضر کجاست؟

برای نمایش آواتار خود در این وبلاگ در سایت Gravatar.com ثبت نام کنید. (راهنما)
ایمیل شما بعد از ثبت نمایش داده نخواهد شد